ONLYNEWS 17/9/2012
Διαχρονικά, η εναλλαγή των πολιτικών κομμάτων στην εξουσία σημαίνει αυτομάτως και εναλλαγή των προσώπων που αναλαμβάνουν καίριες διοικητικές θέσεις εξουσίας στη δημόσια διοίκηση. Η τοποθέτηση προσώπων της επιλογής της εκάστοτε κυβέρνησης, συνοδευόμενη πάντα από το κλισέ «έμπειρα στελέχη του ιδιωτικού τομέα» ή «αξιόλογοι τεχνοκράτες που έχουν διακριθεί στον ιδιωτικό τομέα» λειτούργησε κατά τρόπο και σε τέτοιο βαθμό ώστε να παγιωθεί σχεδόν η αντίληψη πως ο δημόσιος τομέας διαθέτει λιγότερο έμπειρα και αξιόλογα στελέχη, ικανά για να διεκπεραιώνουν αποκλειστικά την γραφειοκρατία των υπηρεσιών.
Κάθε κυβέρνηση, κάθε υπουργός τη στιγμή που δηλώνει πως θα υπηρετήσει με διαφάνεια και αξιοκρατία, επιλέγει με αυστηρά κομματικά κριτήρια τους επικεφαλής των εποπτευόμενων υπηρεσιών, οργανισμών, ανεξάρτητων αρχών, με στόχο να διασφαλίσει πως τα στελέχη αυτά θα διοικήσουν μέσα στο πλαίσιο της κομματικής πολιτικής, βάζοντας στην άκρη ακόμη και τους θεσμούς και τους νόμους. Το μείζον είναι όχι μόνον να μην αμφισβητηθεί η πολιτική και κομματική γραμμή, αλλά κυρίως να προσαρμοσθεί η διοίκηση στη γραμμή αυτή. Με τον τρόπο αυτό η πολιτική εξουσία αλώνει τις ανεξάρτητες αρχές οι οποίες υπό την καθοδήγηση των πολιτικά διορισμένων διοικήσεων λειτουργούν υπό καθεστώς πλήρους αδιαφάνειας και απόλυτης εξάρτησης από την κυβέρνηση.
Μια ματιά στα βιογραφικά σημειώματα, διακεκριμένων στελεχών του ιδιωτικού τομέα που έχουν διατελέσει σε θέσεις ευθύνης στη δημόσια διοίκηση, αρκεί για να διαπιστωθεί πως η θητεία των στελεχών αυτών στον δημόσιο τομέα, συμπίπτει απολύτως με τις κυβερνητικές θητείες των κομμάτων εξουσίας. Μόλις το κόμμα χάσει τις εκλογές, τα στελέχη επιστρέφουν στον ιδιωτικό τομέα συνήθως στις ίδιες θέσεις, περιμένοντας την επόμενη εκλογική νίκη για να επανέλθουν στο δημόσιο και συνήθως σε μια θέση μεγαλύτερης εξουσίας από την προηγούμενη.
Αρκετές φορές θέσεις ευθύνης κατά κανόνα σε ΔΕΚΟ δευτερεύουσας όμως σημασίας, καταλαμβάνουν αποτυχημένοι πολιτευτές με καθαρά κομματικά κριτήρια που «πρέπει κάπου να βολευτούν».
Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τις μεγάλες κρίσιμες θέσεις, όπου οι τοποθετήσεις γίνονται πέραν των πολιτικών και με άλλα κριτήρια, μέσα από τα οποία εξυπηρετούνται μεγάλα οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η επιλογή των προσώπων ξεπερνά υπουργούς και κυβερνήσεις, που υποτάσσονται στη βούληση μεγαλοσχημόνων οικονομικών παραγόντων.
Σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο τάδε ή ο δείνα επικεφαλής οργανισμού είναι «άνθρωπος του Χ επιχειρηματία» και ουδείς εκπλήσσεται όταν οι αποφάσεις ευνοούν συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα ή κάνουν τα στραβά μάτια, εκεί όπου θα έπρεπε να ασκηθεί έλεγχος ή και να επιβληθούν κυρώσεις.
Αυτή η πάγια τακτική που καλλιέργησε επί σειρά δεκαετιών μια νεφελώδη σύγχυση των πεδίων μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού συμφέροντος, οδήγησε αφενός στην ατιμωρησία ακόμη και κραυγαλέων αδικημάτων και, αφετέρου, κατέστησε το κράτος ανυπόληπτο και παντελώς αναξιόπιστο, μετατρέποντάς το σε ένα μηχανισμό εξυπηρέτησης φίλιων συμφερόντων, συντεχνιακών προνομίων εις βάρος των πολιτών και της οικονομίας.
Η αντίληψη μάλιστα αυτή επιβεβαιώνεται κάθε φορά, όταν οι εκλεκτοί τεχνοκράτες μετά τη λήξη της θητείας τους ή μόλις η κυβέρνηση αλλάξει, όχι μόνον επιστρέφουν στις προηγούμενες δουλειές τους, αλλά συνήθως αναβαθμίζονται σε υψηλότερες στην ιεραρχία της επιχείρησης θέσεις, ως η επιστροφή να αποτελεί αυτομάτως επιβράβευση. Είναι εξ ίσου εντυπωσιακό ότι τέτοια φαινόμενα, παρουσιάζονται ως επιτεύγματα από τα ΜΜΕ τα οποία παρέχουν απόλυτη ασυλία, στα πρόσωπα, τις αποφάσεις ή τις παραλείψεις τους, τόσο κατά τη διάρκεια της θητείας τους όσο και μετά από αυτή.
Στη μεγάλη πλειοψηφία τους, τα επίλεκτα αυτά στελέχη προέρχονται από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, που αντικειμενικά διαθέτει άριστα εκπαιδευμένα στελέχη, με λαμπρές σπουδές, γνώστες της λειτουργίας των αγορών, με επαφές και σχέσεις στο εξωτερικό.
Ενδεικτική περίπτωση είναι η επιλογή του κ. Πέτρου Χριστοδούλου, ο οποίος τον Φεβρουάριο του 2010 ανέλαβε διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους. Για να αναλάβει τη θέση αυτή ο κ. Χριστοδούλου παραιτήθηκε από την Εθνική Τράπεζα στη οποία εργάσθηκε το διάστημα 1998-2010, αρχικά ως «Group Treasurer» και στη συνέχεια γενικός διευθυντής Διαχείρισης Διαθεσίμων και Χαρτοφυλακίου Ιδιωτών και επικεφαλής του private banking της τράπεζας. Στο βιογραφικό του κ. Χριστοδούλου βλέπουμε ότι ξεκίνησε την καριέρα του στο τμήμα trading της Credit Suisse First Boston, στο Λονδίνο το 1985. Έχει εργαστεί στην Goldman Sachs, στο Λονδίνο (1987‐1988), στην Goldman Sachs Καναδά (1988‐1989), στη JP Morgan, στο Λονδίνο (1991‐1998).
Η τοποθέτησή του στον ΟΔΔΗΧ έγινε λίγο καιρό μετά την επίσκεψη του επικεφαλής οικονομικών ερευνών της Goldman Sachs Γκάρυ Κοέν στην Αθήνα και τη συνάντησή του με τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου στο ξενοδοχείο Πεντελικόν. Την ίδια εποχή σε άρθρο της η γαλλική εφημερίδα LE MONDE αναφέρει «Στην Ευρώπη η Goldman Sachs στρατολογεί ισχυρά πρόσωπα για να εγκαθιδρύσει την δική της ισχύ» κάνοντας ειδική αναφορά στην «τοποθέτηση» του κ. Πέτρου Χριστοδούλου στον ΟΔΔΗΧ.
Ο κ. Χριστοδούλου από τη θέση του στη Εθνική Τράπεζα γνώριζε τα ενδότερα του θησαυροφυλακίου της Εθνικής, τη θέση της σε ομόλογα και μάλιστα υπήρξε το στέλεχος της τράπεζας που ήταν επιφορτισμένο με τη διαχείριση των διαθεσίμων της ΕΤΕ. Από τη θέση του στον ΟΔΔΗΧ έλαβε γνώση των αντίστοιχων στοιχείων όλων των τραπεζών, των ασφαλιστικών ταμείων, της διάρθρωσης του χρέους, της πλήρους λίστας των κατόχων ελληνικών ομολόγων και ήταν εκείνος που διεκπεραίωσε το περίφημο PSI. Εκ της θέσεως του ήταν ο στενότερος συνεργάτης του κ. Γ. Ζανιά υψηλόβαθμου στελέχους και μετέπειτα υπηρεσιακού υπουργού Οικονομικών.
Μετά τις τελευταίες εκλογές ο κ. Χριστοδούλου, ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που γνωρίζει με κάθε λεπτομέρεια την επίπτωση του PSI σε τράπεζες και ταμεία, επιστρέφει ξανά στην Εθνική. Μετά από ένα διάλλειμα 26 περίπου μηνών, η Εθνική Τράπεζα τον επαναπροσλαμβάνει (προφανώς η παραίτηση εάν είχε γίνει ήταν περισσότερο εικονική) και μάλιστα η νέα διοίκηση Αλέκου Τουρκολιά τον αναβαθμίζει. Ταυτόχρονα στην Εθνική τοποθετείται πρόεδρος ο κ. Γιώργος Ζανιάς, ο πρώην υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών και στενός συνεργάτης του κ. Χριστοδούλου. «Αυτοδικαίως» ο νέος πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας είναι και πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, δηλαδή εκπροσωπεί θεσμικά ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα. Νωρίτερα όμως από τη θέση του στο υπουργείο, ο κ. Ζανιάς επί κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου αλλά και επί εποχής Β. Βενιζέλου «αναγκάστηκε» να πάρει θέσεις διαμετρικά αντίθετες από εκείνες των τραπεζών. Για παράδειγμα ο κ. Ζανιάς δεν θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί από την κεντρική πολιτική γραμμή περί ελέγχου των «κακών αδηφάγων» τραπεζών, οι οποίες για το καλό της κοινωνίας έπρεπε να κρατικοποιηθούν, όπως υποστήριζαν τότε οι Παπανδρέου και Βενιζέλος. Σήμερα από την απέναντι όχθη ο κ. Ζανιάς ποιά θέση θα πάρει άραγε; Αυτή της διατήρησης του ιδιωτικού χαρακτήρα των τραπεζών ή του απόλυτου ελέγχου τους από το κράτος; Και ποιος θα είναι ο ρόλος των κ. Ζανιά και Χριστοδούλου μέσω της Εθνικής Τράπεζας στις διεργασίες αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος, με το πλεονέκτημα της εκ των έσω γνώσεως στα τεκταινόμενα των υπολοίπων τραπεζών;
Ανάλογη περίπτωση είναι και επιλογή τεχνοκρατών από την αγορά στην κορυφή π.χ. του Χρηματιστηρίου και περισσότερο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς η οποία έχει ισχυρό εποπτικό ρόλο.
Η κυβέρνηση Καραμανλή μετά τη νίκη της το 2004 προχώρησε όπως ήταν αναμενόμενο σε ριζικές αλλαγές στη δημόσια διοίκηση. Από τις πρώτες τοποθετήσεις ήταν εκείνη του κ. Αλέξη Πιλάβιου ο οποίος διαδέχθηκε τον καθηγητή Σταύρο Θωμαδάκη, στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Για να αναλάβει τα καθήκοντα του προέδρου της Επιτροπής, ο κ. Πιλάβιος παραιτήθηκε από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας Alpha Επενδύσεων και Alpha Asset management, του ομίλου της Alpha Bank, στο δυναμικό του οποίου ανήκε από το 1992. Ο κ. Πιλάβιος προέρχεται από την τραπεζική αγορά έχοντας διατελέσει από το 1983 έως του 1991 σε διευθυντικές θέσεις στέλεχος της Τράπεζας Εργασίας, της Εμπορικής Τράπεζας και της ΕΤΕΒΑ.
Η πενταετής θητεία του Αλέξη Πιλάβιου στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς σημαδεύτηκε από το μεγάλο σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων, που μαζί με το σκάνδαλο του Βατοπεδίου οδήγησαν στην αρχή του τέλους για την κυβέρνηση Καραμανλή. Για το περίφημο σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων, από τα οποία ξεκίνησε η καταλήστευση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων, ο κ. Πιλάβιος δέχθηκε σφοδρότατη κριτική από την τότε αξιωματική αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ βουλευτές του οποίου τον κατηγόρησαν για «απροθυμία» και πλημμελή έλεγχο της υπόθεσης. Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί πως η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 2009 δεν οδήγησε όπως θα περίμενε κανείς σε ουσιαστική διερεύνηση του σκανδάλου και σήμερα πέντε χρόνια μετά, η υπόθεση ακόμη εκκρεμεί, χαμένη κάπου στα φορτωμένα γραφεία των δικαστών.
Η πενταετία Πιλάβιου στην Κεφαλαιαγορά δεν έχει να επιδείξει σπουδαίο εποπτικό έργο, καθώς ο ίδιος μάλλον απέφευγε τις συγκρούσεις, ενώ η προστασία της ευαίσθητης σε πληροφορίες χρηματιστηριακής αγοράς, επέτρεπε την αδιαφάνεια στα πεπραγμένα της Επιτροπής και στα αποτελέσματα των ελέγχων που διενεργεί στο πλαίσιο των καθηκόντων της.
Πόσοι έλεγχοι διενεργήθηκαν κατά την περίοδο της προεδρίας Πιλάβιου στην χρηματοπιστωτική αγορά, στις χρηματιστηριακές εταιρείες των τραπεζών, πόσα πρόστιμα δεν επιβλήθηκαν, οι έλεγχοι ήταν τακτικοί ή όχι και αφορούσαν ισομερώς όλη την αγορά; Είναι γνωστό δε πως η επιβολή κυρώσεων και προστίμων καθορίζεται κατά κύριο λόγο από τον πρόεδρο, ο οποίος στην πραγματικότητα έχει όλη την εξουσία για να διενεργήσει εξονυχιστικούς ελέγχους, να τιμωρήσει ή ακόμη και να βάλει μια υπόθεση στο αρχείο. Το διάστημα της θητείας του κ. Πιλάβιου εξελίχθηκαν υποθέσεις όπως αυτή της Proton Bank και του μεγαλομετόχου της Λαυρέντη Λαυρεντιάδη, από την οποία χιλιάδες μικρομέτοχοι απροστάτευτοι έχασαν τα χρήματά τους. Και αυτή η υπόθεση εκκρεμεί στη δικαιοσύνη μέχρι σήμερα και οι πρωταγωνιστές της δεν έχουν κληθεί ούτε καν σε απολογία.
Εν όψει των εκλογών του 2009 και της διαφαινόμενης ήττας της Νέας Δημοκρατίας, ο κ. Πιλάβιος εγκαταλείπει (παραιτήθηκε;) τη θέση του Προέδρου της Επιτροπής και μέσα στον επόμενο μήνα η Alpha Bank ανακοινώνει ότι «Σε εφαρμογή της αποφάσεως του Διοικητικού Συμβουλίου της Τραπέζης που συνήλθε την 30.6.2009, ο κ. Αλέξιος Α .Πιλάβιος προσλαμβάνεται και τοποθετείται Γενικός Διευθυντής, από 1 Ιουλίου 2009, και θα εποπτεύει το Private Banking, τα Αμοιβαία Κεφάλαια, το Asset Management και τις Χρηματιστηριακές Εργασίες». Κι έτσι ο επόπτης ξαναγίνεται εποπτευόμενος.
Όπως και ο κ. Χριστοδούλου, έτσι και ο κ. Πιλάβιος επέστρεψε την επομένη στην παλιά του δουλειά, με αναβάθμιση των αρμοδιοτήτων μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η ευθύνη των χρηματιστηριακών εργασιών. Με άλλα λόγια, από ελεγχόμενος το 2004 στην ιδιωτική Alpha Bank, μετακινήθηκε στη θέση του ελεγκτή και το 2009 επανήλθε στη θέση του ελεγχόμενου.
Με πρότασή του κ. Πιλάβιου, εκλέγεται νέος πρόεδρος της Επιτροπής ο κ. Αναστάσιος Γαβριηλίδης, δικηγόρος, με προϋπηρεσία νομικού και οικονομικού συμβούλου στο ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης, στην Εθνική Χρηματιστηριακή Α.Ε. και εταίρος στο νομικό γραφείο Τσιμπανούλη & Συνεργάτες". Ο κ. Γαβριηλίδης από το 2005 είναι αντιπρόεδρος της Επιτροπής, alter ego και δεξί χέρι του κ. Πιλάβιου, ο οποίος φεύγοντας τον αναβαθμίζει σε πρόεδρο, με αντιπρόεδρο την κ. Μαρίνα Σουγιουλτζή πρώην στέλεχος της Lehman Brothers και της Barclays NY.
Κανείς στα ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης δεν ασχολείται με το αυτονόητο θέμα του ασυμβίβαστου, με τις μετακινήσεις και την εναλλαγή των ρόλων των στελεχών με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα την τοποθέτηση του κ. Κώστα Μητρόπουλου στην θέση του επικεφαλής του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), επί Β. Βενιζέλου. Ο Κ. Μητρόπουλος για να αναλάβει τη θέση αυτή παραιτείται από τον όμιλο της Eurobank όπου είναι επικεφαλής των χρηματιστηριακών εργασιών, θέση και ιδιότητα που προβάλλεται από τα ΜΜΕ με υπονοούμενα για το ρόλο που αναλάμβανε προς όφελος του ομίλου Λάτση.
Η κυβέρνηση Σαμαρά άλλαξε –φυσικά- τη διοίκηση του Ταμείου απομακρύνοντας τον Μητρόπουλο, (ο οποίος πλέον ιδιωτεύει αφού δεν επέστρεψε στην προηγούμενη θέση του στην Eurobank) και τοποθέτησε τον Σεπτέμβριο του 2012 πρόεδρο επικεφαλής του Ταμείου τον κ. Τάκη Αθανασόπουλο πρώην πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της ΔΕΗ την περίοδο 2007 – 2009, την οποία τώρα θα κληθεί να αποκρατικοποιήσει. Διευθύνων Σύμβουλος του Ταμείου ανέλαβε τον Σεπτέμβριο του 2012 ο κ. Γιάννης Εμίρης, επίσης τραπεζικό στέλεχος από το 1991 στην Alpha Bank και επικεφαλής από το 2004 της Διεύθυνσης Επενδυτικής Τραπεζικής και Χρηματοδοτήσεων Project Finance της Alpha Bank.
Εν αντιθέσει με την Ελλάδα, στο εξωτερικό ισχύουν κατά κανόνα περιορισμοί σε τέτοιου είδους μετακινήσεις. Επιβάλλεται σε στελέχη που έχουν διατελέσει υψηλόβαθμοι στην δημόσια ιεραρχία παράγοντες και ιδιαίτερα σε εποπτικές θέσεις, να μην μπορούν να προσληφθούν για διάστημα από 2-3 έτη, σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα τις οποίες εκ της προηγούμενης θέσης τους επόπτευαν. Σκοπός των περιορισμών αυτών είναι η ελαχιστοποίηση του ενδεχομένου κατάχρησης ή αξιοποίησης των πληροφοριών που τα στελέχη αυτά κατέχουν και που θα μπορούσαν να «ευνοήσουν» τους επόμενους εργοδότες τους, δημιουργώντας προϋποθέσεις προνομιακής θέσης, εις βάρος του ελεύθερου ανταγωνισμού, της διαφάνειας, των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης και της οικονομίας ευρύτερα. Στην Ελλάδα πρέπει να ψάξει κανείς στο μικροσκόπιο για να εντοπίσει ανάλογες περιπτώσεις, οι οποίες αποτελούν την εξαίρεση και εξαρτώνται από το προσωπικό ήθος των στελεχών αυτών.
Διαχρονικά, η εναλλαγή των πολιτικών κομμάτων στην εξουσία σημαίνει αυτομάτως και εναλλαγή των προσώπων που αναλαμβάνουν καίριες διοικητικές θέσεις εξουσίας στη δημόσια διοίκηση. Η τοποθέτηση προσώπων της επιλογής της εκάστοτε κυβέρνησης, συνοδευόμενη πάντα από το κλισέ «έμπειρα στελέχη του ιδιωτικού τομέα» ή «αξιόλογοι τεχνοκράτες που έχουν διακριθεί στον ιδιωτικό τομέα» λειτούργησε κατά τρόπο και σε τέτοιο βαθμό ώστε να παγιωθεί σχεδόν η αντίληψη πως ο δημόσιος τομέας διαθέτει λιγότερο έμπειρα και αξιόλογα στελέχη, ικανά για να διεκπεραιώνουν αποκλειστικά την γραφειοκρατία των υπηρεσιών.
Κάθε κυβέρνηση, κάθε υπουργός τη στιγμή που δηλώνει πως θα υπηρετήσει με διαφάνεια και αξιοκρατία, επιλέγει με αυστηρά κομματικά κριτήρια τους επικεφαλής των εποπτευόμενων υπηρεσιών, οργανισμών, ανεξάρτητων αρχών, με στόχο να διασφαλίσει πως τα στελέχη αυτά θα διοικήσουν μέσα στο πλαίσιο της κομματικής πολιτικής, βάζοντας στην άκρη ακόμη και τους θεσμούς και τους νόμους. Το μείζον είναι όχι μόνον να μην αμφισβητηθεί η πολιτική και κομματική γραμμή, αλλά κυρίως να προσαρμοσθεί η διοίκηση στη γραμμή αυτή. Με τον τρόπο αυτό η πολιτική εξουσία αλώνει τις ανεξάρτητες αρχές οι οποίες υπό την καθοδήγηση των πολιτικά διορισμένων διοικήσεων λειτουργούν υπό καθεστώς πλήρους αδιαφάνειας και απόλυτης εξάρτησης από την κυβέρνηση.
Μια ματιά στα βιογραφικά σημειώματα, διακεκριμένων στελεχών του ιδιωτικού τομέα που έχουν διατελέσει σε θέσεις ευθύνης στη δημόσια διοίκηση, αρκεί για να διαπιστωθεί πως η θητεία των στελεχών αυτών στον δημόσιο τομέα, συμπίπτει απολύτως με τις κυβερνητικές θητείες των κομμάτων εξουσίας. Μόλις το κόμμα χάσει τις εκλογές, τα στελέχη επιστρέφουν στον ιδιωτικό τομέα συνήθως στις ίδιες θέσεις, περιμένοντας την επόμενη εκλογική νίκη για να επανέλθουν στο δημόσιο και συνήθως σε μια θέση μεγαλύτερης εξουσίας από την προηγούμενη.
Αρκετές φορές θέσεις ευθύνης κατά κανόνα σε ΔΕΚΟ δευτερεύουσας όμως σημασίας, καταλαμβάνουν αποτυχημένοι πολιτευτές με καθαρά κομματικά κριτήρια που «πρέπει κάπου να βολευτούν».
Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τις μεγάλες κρίσιμες θέσεις, όπου οι τοποθετήσεις γίνονται πέραν των πολιτικών και με άλλα κριτήρια, μέσα από τα οποία εξυπηρετούνται μεγάλα οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η επιλογή των προσώπων ξεπερνά υπουργούς και κυβερνήσεις, που υποτάσσονται στη βούληση μεγαλοσχημόνων οικονομικών παραγόντων.
Σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο τάδε ή ο δείνα επικεφαλής οργανισμού είναι «άνθρωπος του Χ επιχειρηματία» και ουδείς εκπλήσσεται όταν οι αποφάσεις ευνοούν συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα ή κάνουν τα στραβά μάτια, εκεί όπου θα έπρεπε να ασκηθεί έλεγχος ή και να επιβληθούν κυρώσεις.
Αυτή η πάγια τακτική που καλλιέργησε επί σειρά δεκαετιών μια νεφελώδη σύγχυση των πεδίων μεταξύ του δημοσίου και του ιδιωτικού συμφέροντος, οδήγησε αφενός στην ατιμωρησία ακόμη και κραυγαλέων αδικημάτων και, αφετέρου, κατέστησε το κράτος ανυπόληπτο και παντελώς αναξιόπιστο, μετατρέποντάς το σε ένα μηχανισμό εξυπηρέτησης φίλιων συμφερόντων, συντεχνιακών προνομίων εις βάρος των πολιτών και της οικονομίας.
Η αντίληψη μάλιστα αυτή επιβεβαιώνεται κάθε φορά, όταν οι εκλεκτοί τεχνοκράτες μετά τη λήξη της θητείας τους ή μόλις η κυβέρνηση αλλάξει, όχι μόνον επιστρέφουν στις προηγούμενες δουλειές τους, αλλά συνήθως αναβαθμίζονται σε υψηλότερες στην ιεραρχία της επιχείρησης θέσεις, ως η επιστροφή να αποτελεί αυτομάτως επιβράβευση. Είναι εξ ίσου εντυπωσιακό ότι τέτοια φαινόμενα, παρουσιάζονται ως επιτεύγματα από τα ΜΜΕ τα οποία παρέχουν απόλυτη ασυλία, στα πρόσωπα, τις αποφάσεις ή τις παραλείψεις τους, τόσο κατά τη διάρκεια της θητείας τους όσο και μετά από αυτή.
Στη μεγάλη πλειοψηφία τους, τα επίλεκτα αυτά στελέχη προέρχονται από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, που αντικειμενικά διαθέτει άριστα εκπαιδευμένα στελέχη, με λαμπρές σπουδές, γνώστες της λειτουργίας των αγορών, με επαφές και σχέσεις στο εξωτερικό.
Ενδεικτική περίπτωση είναι η επιλογή του κ. Πέτρου Χριστοδούλου, ο οποίος τον Φεβρουάριο του 2010 ανέλαβε διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους. Για να αναλάβει τη θέση αυτή ο κ. Χριστοδούλου παραιτήθηκε από την Εθνική Τράπεζα στη οποία εργάσθηκε το διάστημα 1998-2010, αρχικά ως «Group Treasurer» και στη συνέχεια γενικός διευθυντής Διαχείρισης Διαθεσίμων και Χαρτοφυλακίου Ιδιωτών και επικεφαλής του private banking της τράπεζας. Στο βιογραφικό του κ. Χριστοδούλου βλέπουμε ότι ξεκίνησε την καριέρα του στο τμήμα trading της Credit Suisse First Boston, στο Λονδίνο το 1985. Έχει εργαστεί στην Goldman Sachs, στο Λονδίνο (1987‐1988), στην Goldman Sachs Καναδά (1988‐1989), στη JP Morgan, στο Λονδίνο (1991‐1998).
Η τοποθέτησή του στον ΟΔΔΗΧ έγινε λίγο καιρό μετά την επίσκεψη του επικεφαλής οικονομικών ερευνών της Goldman Sachs Γκάρυ Κοέν στην Αθήνα και τη συνάντησή του με τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου στο ξενοδοχείο Πεντελικόν. Την ίδια εποχή σε άρθρο της η γαλλική εφημερίδα LE MONDE αναφέρει «Στην Ευρώπη η Goldman Sachs στρατολογεί ισχυρά πρόσωπα για να εγκαθιδρύσει την δική της ισχύ» κάνοντας ειδική αναφορά στην «τοποθέτηση» του κ. Πέτρου Χριστοδούλου στον ΟΔΔΗΧ.
Ο κ. Χριστοδούλου από τη θέση του στη Εθνική Τράπεζα γνώριζε τα ενδότερα του θησαυροφυλακίου της Εθνικής, τη θέση της σε ομόλογα και μάλιστα υπήρξε το στέλεχος της τράπεζας που ήταν επιφορτισμένο με τη διαχείριση των διαθεσίμων της ΕΤΕ. Από τη θέση του στον ΟΔΔΗΧ έλαβε γνώση των αντίστοιχων στοιχείων όλων των τραπεζών, των ασφαλιστικών ταμείων, της διάρθρωσης του χρέους, της πλήρους λίστας των κατόχων ελληνικών ομολόγων και ήταν εκείνος που διεκπεραίωσε το περίφημο PSI. Εκ της θέσεως του ήταν ο στενότερος συνεργάτης του κ. Γ. Ζανιά υψηλόβαθμου στελέχους και μετέπειτα υπηρεσιακού υπουργού Οικονομικών.
Μετά τις τελευταίες εκλογές ο κ. Χριστοδούλου, ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που γνωρίζει με κάθε λεπτομέρεια την επίπτωση του PSI σε τράπεζες και ταμεία, επιστρέφει ξανά στην Εθνική. Μετά από ένα διάλλειμα 26 περίπου μηνών, η Εθνική Τράπεζα τον επαναπροσλαμβάνει (προφανώς η παραίτηση εάν είχε γίνει ήταν περισσότερο εικονική) και μάλιστα η νέα διοίκηση Αλέκου Τουρκολιά τον αναβαθμίζει. Ταυτόχρονα στην Εθνική τοποθετείται πρόεδρος ο κ. Γιώργος Ζανιάς, ο πρώην υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών και στενός συνεργάτης του κ. Χριστοδούλου. «Αυτοδικαίως» ο νέος πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας είναι και πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, δηλαδή εκπροσωπεί θεσμικά ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα. Νωρίτερα όμως από τη θέση του στο υπουργείο, ο κ. Ζανιάς επί κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου αλλά και επί εποχής Β. Βενιζέλου «αναγκάστηκε» να πάρει θέσεις διαμετρικά αντίθετες από εκείνες των τραπεζών. Για παράδειγμα ο κ. Ζανιάς δεν θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί από την κεντρική πολιτική γραμμή περί ελέγχου των «κακών αδηφάγων» τραπεζών, οι οποίες για το καλό της κοινωνίας έπρεπε να κρατικοποιηθούν, όπως υποστήριζαν τότε οι Παπανδρέου και Βενιζέλος. Σήμερα από την απέναντι όχθη ο κ. Ζανιάς ποιά θέση θα πάρει άραγε; Αυτή της διατήρησης του ιδιωτικού χαρακτήρα των τραπεζών ή του απόλυτου ελέγχου τους από το κράτος; Και ποιος θα είναι ο ρόλος των κ. Ζανιά και Χριστοδούλου μέσω της Εθνικής Τράπεζας στις διεργασίες αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος, με το πλεονέκτημα της εκ των έσω γνώσεως στα τεκταινόμενα των υπολοίπων τραπεζών;
Ανάλογη περίπτωση είναι και επιλογή τεχνοκρατών από την αγορά στην κορυφή π.χ. του Χρηματιστηρίου και περισσότερο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς η οποία έχει ισχυρό εποπτικό ρόλο.
Η κυβέρνηση Καραμανλή μετά τη νίκη της το 2004 προχώρησε όπως ήταν αναμενόμενο σε ριζικές αλλαγές στη δημόσια διοίκηση. Από τις πρώτες τοποθετήσεις ήταν εκείνη του κ. Αλέξη Πιλάβιου ο οποίος διαδέχθηκε τον καθηγητή Σταύρο Θωμαδάκη, στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Για να αναλάβει τα καθήκοντα του προέδρου της Επιτροπής, ο κ. Πιλάβιος παραιτήθηκε από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας Alpha Επενδύσεων και Alpha Asset management, του ομίλου της Alpha Bank, στο δυναμικό του οποίου ανήκε από το 1992. Ο κ. Πιλάβιος προέρχεται από την τραπεζική αγορά έχοντας διατελέσει από το 1983 έως του 1991 σε διευθυντικές θέσεις στέλεχος της Τράπεζας Εργασίας, της Εμπορικής Τράπεζας και της ΕΤΕΒΑ.
Η πενταετής θητεία του Αλέξη Πιλάβιου στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς σημαδεύτηκε από το μεγάλο σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων, που μαζί με το σκάνδαλο του Βατοπεδίου οδήγησαν στην αρχή του τέλους για την κυβέρνηση Καραμανλή. Για το περίφημο σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων, από τα οποία ξεκίνησε η καταλήστευση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων, ο κ. Πιλάβιος δέχθηκε σφοδρότατη κριτική από την τότε αξιωματική αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ βουλευτές του οποίου τον κατηγόρησαν για «απροθυμία» και πλημμελή έλεγχο της υπόθεσης. Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί πως η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 2009 δεν οδήγησε όπως θα περίμενε κανείς σε ουσιαστική διερεύνηση του σκανδάλου και σήμερα πέντε χρόνια μετά, η υπόθεση ακόμη εκκρεμεί, χαμένη κάπου στα φορτωμένα γραφεία των δικαστών.
Η πενταετία Πιλάβιου στην Κεφαλαιαγορά δεν έχει να επιδείξει σπουδαίο εποπτικό έργο, καθώς ο ίδιος μάλλον απέφευγε τις συγκρούσεις, ενώ η προστασία της ευαίσθητης σε πληροφορίες χρηματιστηριακής αγοράς, επέτρεπε την αδιαφάνεια στα πεπραγμένα της Επιτροπής και στα αποτελέσματα των ελέγχων που διενεργεί στο πλαίσιο των καθηκόντων της.
Πόσοι έλεγχοι διενεργήθηκαν κατά την περίοδο της προεδρίας Πιλάβιου στην χρηματοπιστωτική αγορά, στις χρηματιστηριακές εταιρείες των τραπεζών, πόσα πρόστιμα δεν επιβλήθηκαν, οι έλεγχοι ήταν τακτικοί ή όχι και αφορούσαν ισομερώς όλη την αγορά; Είναι γνωστό δε πως η επιβολή κυρώσεων και προστίμων καθορίζεται κατά κύριο λόγο από τον πρόεδρο, ο οποίος στην πραγματικότητα έχει όλη την εξουσία για να διενεργήσει εξονυχιστικούς ελέγχους, να τιμωρήσει ή ακόμη και να βάλει μια υπόθεση στο αρχείο. Το διάστημα της θητείας του κ. Πιλάβιου εξελίχθηκαν υποθέσεις όπως αυτή της Proton Bank και του μεγαλομετόχου της Λαυρέντη Λαυρεντιάδη, από την οποία χιλιάδες μικρομέτοχοι απροστάτευτοι έχασαν τα χρήματά τους. Και αυτή η υπόθεση εκκρεμεί στη δικαιοσύνη μέχρι σήμερα και οι πρωταγωνιστές της δεν έχουν κληθεί ούτε καν σε απολογία.
Εν όψει των εκλογών του 2009 και της διαφαινόμενης ήττας της Νέας Δημοκρατίας, ο κ. Πιλάβιος εγκαταλείπει (παραιτήθηκε;) τη θέση του Προέδρου της Επιτροπής και μέσα στον επόμενο μήνα η Alpha Bank ανακοινώνει ότι «Σε εφαρμογή της αποφάσεως του Διοικητικού Συμβουλίου της Τραπέζης που συνήλθε την 30.6.2009, ο κ. Αλέξιος Α .Πιλάβιος προσλαμβάνεται και τοποθετείται Γενικός Διευθυντής, από 1 Ιουλίου 2009, και θα εποπτεύει το Private Banking, τα Αμοιβαία Κεφάλαια, το Asset Management και τις Χρηματιστηριακές Εργασίες». Κι έτσι ο επόπτης ξαναγίνεται εποπτευόμενος.
Όπως και ο κ. Χριστοδούλου, έτσι και ο κ. Πιλάβιος επέστρεψε την επομένη στην παλιά του δουλειά, με αναβάθμιση των αρμοδιοτήτων μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η ευθύνη των χρηματιστηριακών εργασιών. Με άλλα λόγια, από ελεγχόμενος το 2004 στην ιδιωτική Alpha Bank, μετακινήθηκε στη θέση του ελεγκτή και το 2009 επανήλθε στη θέση του ελεγχόμενου.
Με πρότασή του κ. Πιλάβιου, εκλέγεται νέος πρόεδρος της Επιτροπής ο κ. Αναστάσιος Γαβριηλίδης, δικηγόρος, με προϋπηρεσία νομικού και οικονομικού συμβούλου στο ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης, στην Εθνική Χρηματιστηριακή Α.Ε. και εταίρος στο νομικό γραφείο Τσιμπανούλη & Συνεργάτες". Ο κ. Γαβριηλίδης από το 2005 είναι αντιπρόεδρος της Επιτροπής, alter ego και δεξί χέρι του κ. Πιλάβιου, ο οποίος φεύγοντας τον αναβαθμίζει σε πρόεδρο, με αντιπρόεδρο την κ. Μαρίνα Σουγιουλτζή πρώην στέλεχος της Lehman Brothers και της Barclays NY.
Κανείς στα ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης δεν ασχολείται με το αυτονόητο θέμα του ασυμβίβαστου, με τις μετακινήσεις και την εναλλαγή των ρόλων των στελεχών με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα την τοποθέτηση του κ. Κώστα Μητρόπουλου στην θέση του επικεφαλής του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), επί Β. Βενιζέλου. Ο Κ. Μητρόπουλος για να αναλάβει τη θέση αυτή παραιτείται από τον όμιλο της Eurobank όπου είναι επικεφαλής των χρηματιστηριακών εργασιών, θέση και ιδιότητα που προβάλλεται από τα ΜΜΕ με υπονοούμενα για το ρόλο που αναλάμβανε προς όφελος του ομίλου Λάτση.
Η κυβέρνηση Σαμαρά άλλαξε –φυσικά- τη διοίκηση του Ταμείου απομακρύνοντας τον Μητρόπουλο, (ο οποίος πλέον ιδιωτεύει αφού δεν επέστρεψε στην προηγούμενη θέση του στην Eurobank) και τοποθέτησε τον Σεπτέμβριο του 2012 πρόεδρο επικεφαλής του Ταμείου τον κ. Τάκη Αθανασόπουλο πρώην πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της ΔΕΗ την περίοδο 2007 – 2009, την οποία τώρα θα κληθεί να αποκρατικοποιήσει. Διευθύνων Σύμβουλος του Ταμείου ανέλαβε τον Σεπτέμβριο του 2012 ο κ. Γιάννης Εμίρης, επίσης τραπεζικό στέλεχος από το 1991 στην Alpha Bank και επικεφαλής από το 2004 της Διεύθυνσης Επενδυτικής Τραπεζικής και Χρηματοδοτήσεων Project Finance της Alpha Bank.
Εν αντιθέσει με την Ελλάδα, στο εξωτερικό ισχύουν κατά κανόνα περιορισμοί σε τέτοιου είδους μετακινήσεις. Επιβάλλεται σε στελέχη που έχουν διατελέσει υψηλόβαθμοι στην δημόσια ιεραρχία παράγοντες και ιδιαίτερα σε εποπτικές θέσεις, να μην μπορούν να προσληφθούν για διάστημα από 2-3 έτη, σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα τις οποίες εκ της προηγούμενης θέσης τους επόπτευαν. Σκοπός των περιορισμών αυτών είναι η ελαχιστοποίηση του ενδεχομένου κατάχρησης ή αξιοποίησης των πληροφοριών που τα στελέχη αυτά κατέχουν και που θα μπορούσαν να «ευνοήσουν» τους επόμενους εργοδότες τους, δημιουργώντας προϋποθέσεις προνομιακής θέσης, εις βάρος του ελεύθερου ανταγωνισμού, της διαφάνειας, των κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης και της οικονομίας ευρύτερα. Στην Ελλάδα πρέπει να ψάξει κανείς στο μικροσκόπιο για να εντοπίσει ανάλογες περιπτώσεις, οι οποίες αποτελούν την εξαίρεση και εξαρτώνται από το προσωπικό ήθος των στελεχών αυτών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου